Martin Gray werd geboren te Warschau (Polen ) 27-4-1922 /
+25-4-2016 Ciney, België in een heel gewoon Joods gezin.
Met de Duitse bezetting, in september '39, komt aan zijn beschermde
leven plots een einde als hij samen met alle Joden uit de hoofdstad in het
getto gedreven wordt.
Vanaf dat moment begint voor Martin, pas veertien jaar,
een heldhaftige en tegelijk tragische periode. Hij wordt verplicht voor de
Duitse bezetters te werken. Dit geeft hem, naast de onmenselijke behandeling,
toch één voordeel: hij leert hoe voedsel te bemachtigen voor zijn uitgehongerde
familie. Hij organiseert, op levensgevaar, een hele voedselsmokkel. Hij redt
mensen uit het getto. Zijn enig levensdoel wordt: overleven om terug te kunnen
slaan.
Maar dan laat
het geluk hem in de steek: met zijn
moeder en broers wordt hij op transport gesteld voor Treblinka...
Hier wacht hem de gruwel van het dodenkamp.
Zijn dierbaren worden de gaskamers ingedreven. Hij wordt gedwongen hun nog
warme lichamen in de massagraven op te stapelen.
Hij walgt ervan en gaat door de knieën. Maar zijn verlangen terug te slaan
geeft hem een verbeten kracht: hij ontsnapt uit Treblinka...
De wereld zal van zijn getuigenis horen!
Terug in
Warschau treedt hij in het verzet, waar hij zijn vader terugvindt. " Mijn
vader praatte tegen mij, alsof hij mij alles wat hij ooit gedacht en geleerd
had, wilde overdragen...
Het leven, Martin, het leven is heilig. Op het ogenblik worden wij genoodzaakt
te doden, maar bedenk altijd Martin, dat het leven, jouw leven, heilig is.
En je moet ook leven kunnen geven. Het is moeilijk om vader te zijn, maar het
is de enige manier waarop je een volledig mens kunt zijn.
Probeer in leven te blijven, Martin. Ik zou het prettig vinden wanneer je later
kinderen krijgt, als dit alles voorbij is, wanneer de mensen het hebben
gewonnen. Maar dan moet je hen alles van jezelf kunnen geven." ( Uit naam van al de mijnen.)
" Mijn moeder was de zachtheid zelf, een stille
vrouw met een rijk innerlijk. Zij hoefde ook niet veel te zeggen, ze deed en
elke daad was vol liefde. Als ze haar hand uitstrekte naar mijn gezicht, voelde
ik mij al warm worden, nog voordat ze mijn gezicht aangeraakt had. Ze omringde
mij met haar liefde... Toen ik de eerste vijandelijke steden binnendrong, wilde
ik mijn wraak koelen. Nu waren de beulen
aan de beurt. Maar het beeld van mijn moeder hield mij tegen. Ik
herinner mij nog hoe we zegevierend een stad binnentrokken. Ze zag er
uitgestorven uit. Uit de ramen van de huizen hingen lakens als teken van
overgave. Als soldaten waren wij door platgebrande dorpen getrokken. Onze
dorpen. Ik had nog steeds de gemartelde lichamen voor ogen die met duizenden
tegelijk in de greppels lagen opgehoopt. Ik hoorde het gillen van vrouwen en
kinderen. Ik zag het grijze hoofd van mijn moeder in de massa slachtoffers
verdwijnen... Met de zegevierende militairen heb ik tegen de deuren getrapt van
de huizen in de veroverde stad. Ik heb mee geschreeuwd dat de bewoners moesten
te voorschijn komen uit hun schuilplaatsen... Een kind kwam naar een
kelderopening, het snoetje nog nat van de tranen. Het veegde zijn neusje met de
rug van zijn handje af. Het stond te dralen, keek zoekend rond naar iemand. Er
kwam een oude dame naar buiten, waarschijnlijk oma. Zij had een kromme rug
van ouderdom. Zij trok het kindje tegen
zich aan en streelde zachtjes over de wangetjes. Het kleintje klampte zich aan
haar zwarte plooirok vast. Die hand op dat kindersnuitje. Zo deed mijn moeder
dat bij mij.
Ik schreeuwde een bevel. Mijn kameraden keken mij eens
aan en haalden hun schouders op. Zij spuwden naar de burgers en gingen verder.
Ik ging het laatst en keerde mij nog eens om naar dat kind en naar dat oudje,
die dicht tegen elkaar aangedrukt stonden. Mijn overleden moeder had mij in
bescherming genomen tegen de agressie die in mij huisde.
Haar
mildheid en goedheid hadden mij zover gebracht dat ik het kwaad, de wraak, niet
de overhand had laten krijgen."
Na de oorlog gaat Gray naar de Verenigde Staten, naar New
- York, omdat zijn grootmoeder daar nog leeft. Met een koortsachtig tempo gooit
hij zich op de arbeid. Op korte tijd wordt de jonge havenloze
immigrant een welgesteld zakenman.
Maar zijn eigenlijk levensdoel is nu: getuigenis afleggen
aan de wereld van wat er met de zijnen gebeurde en: zelf voortleven in zijn
kinderen. Wanneer hij Dina Gray ( een Nederlandse immigrante) ontmoet, staat
het voor hem vast dat hij nu eindelijk de droom kan verwezenlijken die hij al
sinds Treblinka gekoesterd heeft. Eindelijk vindt hij
rust, vrede en geluk. Ze trouwen, hij trekt zich uit zijn zaken terug en samen
met hun te New - York geboren dochtertje, Nicole ( ° 1960) gaan ze op een
landgoed ergens ten zuiden van Cannes wonen, op het massief van de Tanneron, zodat ze vanuit hun huis zicht hebben op de
Middellandse Zee. Hier, in "Les Barons" in
wat hij "de vesting van zijn geluk" noemt , worden zijn drie andere
kinderen geboren: Suzanne, Charles en Richard (1968). Zij leven er in harmonie
met de natuur. Martin Gray is er zich van bewust dat de zijnen verder leven.
Hij is een gelukkig mens.
Zaterdag 3 oktober 1970: Dina Gray-Cult en al de kinderen komen om bij een
bosbrand die Zuid - Frankrijk teisterde. ( Uit " De Standaard" van 5
oktober 1970.)
Toulon, 4 oktober ( AFP, Reuter, UPI ) - Twee jongelui van 14 en 18 jaar
bekenden zondagavond verantwoordelijk te zijn voor de branden die in Zuid -
Frankrijk elf doden eisten en zeker 6000 hectaren bosgrond verwoestten. Kort
voordat de politie bekend maakte de twee jonge brandstichters te hebben
aangehouden werd het verkoolde lijk gevonden van en sinds zaterdag vermiste
man, waarmee het dodental op elf was gekomen.
Onder de slachtoffers bevond zich een vrouw met haar vier
kinderen die met haar auto een verkeerde weg insloeg en door het vuur werd
ingesloten. Alle vijf inzittenden van de auto kwamen om. Zondagavond werd
bekend gemaakt dat het vuur was bedwongen.
Meer dan 2000 mensen waren zondag bezig met het
bestrijden van het vuur, dat door het betrekkelijk windstille weer minder snel
om zich heen greep dan de twee voorgaande dagen. Zaterdag nog breidde de brand
zich uit met een snelheid van 10 kilometer per uur, daarbij geholpen door een
mistral die snelheden bereikte van zestig kilometer. Doordat de wind zondag wat
in kracht afnam konden Canadese vliegtuigen worden ingezet die tonnen water
boven het betrokken gebied uitwierpen. Uit Parijs werden soldaten aangevoerd om
de brandweerlieden en politiemannen bij te staan. (...)
De brand eiste elf slachtoffers, onder wie een
Nederlandse met haar vier kinderen die in haar auto een prooi van de vlammen werd. Ook
drie brandweermannen kwamen om het leven. Zeker twintig personen liepen
verwondingen op. De honderden dorpelingen in het departement Var, die hun
huizen hadden verlaten toen het vuur naderde, zullen eerst maandag naar hun
woningen mogen terugkeren om te zien of ze nog een dak boven het hoofd zullen
hebben.
Over de oorzaak van de brand bestond zondagavond nog
verwarring, maar een functionaris in Toulon zei dat de aangehouden jongelui een
gestolen auto in brand hadden gestoken waar ze van af wilden raken en dat dit in het door
droogte geteisterde gebied tot en reusachtige bosbrand leidde.
Voor Martin Gray is het alsof alles vanaf het getto opnieuw begint. Hij maakt
een afschuwelijke tijd door. Hij is als verdoofd door de werkelijkheid.
Hij wordt opstandig, raakt vertwijfeld, denkt aan zelfmoord. Hij leeft niet
meer. Tweemaal zijn al de zijnen hem ontnomen. Het leven kan te hard toeslaan
opdat één mens dat zou kunnen dragen.
Maar hij herinnert zich de woorden van zijn vader: "
Om een man te zijn moet je volhouden." Hij geeft zijn levensstrijd niet
op.
Hij krijgt een nieuw levensdoel in de oprichting van de Dina Gray - stichting
om op deze manier de strijd aan te binden tegen de vernietiging van de natuur,
tegen de bosbranden en de milieuverontreiniging. Hij slaagt in zijn opzet: het
aantal bosbranden is in Frankrijk de laatste jaren verminderd en zijn "
overlevingslessen" worden de Franse
jeugd bijgebracht.
Ondertussen schrijft hij zijn levensgeschiedenis: " Uit naam van al de mijnen." Het is een gruwelijke
geschiedenis over het vreselijke dat een mens kan overkomen.
Voor elke lezer is het een les in moed en hoop. Als
antwoord op dit boek kwamen er uit alle hoeken van de wereld brieven, vooral om
hem te vertellen hoe er een kracht uitgaat van dit boek om het leven opnieuw
aan te kunnen. Zij vroegen Gray om meer levenskracht. Uit deze noodkreet van velen werd dan " Het boek van het leven" en
" De krachten van het leven" geboren. Hierin gaat hij
dieper in op de grote problemen van het leven, de liefde, het lijden, de dood,
het geluk. Hij doet dit telkens vanuit zijn eigen, bijna onmenselijke
levenservaringen.
In " La vie renaitra de la nuit ", 1977, volgen we de lange weg
die Martin Gray aflegde vanaf de tragedie van de Tanneron
tot aan de geboorte van de kleine Barbara.
Martin Gray is nu inderdaad opnieuw getrouwd: " Zonder liefde, zonder
levende en echte relatie met de ander, leef je in een woestijn " ...
schrijft hij.
In de titel van dit laatste boek is de levensmoed van
Gray treffend samengevat: Het leven zal
herboren worden uit de nacht.
“The secret of life is the power of hope”
Dina Cult x
Martin Gray, Tannerone
Martin Gray / Mietek Grayewski *1922-
Martin Gray the official website
Jonathan
Gray